Bij gebiedsgerichte uitvoering ga je op dorp, kern, wijk- of buurtniveau kijken naar wat er nodig is om (de sociale basis van) het gebied te versterken. Binnen de gemeentegrenzen bestaan er vaak grote verschillen tussen verschillende wijken en kernen. Dit heeft onder andere te maken met het type woningen, de sociaaleconomische status van de mensen die er wonen, de kwaliteit van leven of de bereikbaarheid van een gebied. Dat werkt bijvoorbeeld door in verschillen in de gezondheidskenmerken van inwoners of de mate van sociale cohesie in een wijk. Wees je er ook bewust van dat niet alle gemeenschappen zich tot een fysiek gebied beperken. Denk bijvoorbeeld aan geloofsgemeenschappen of sportverenigingen. In dit artikel over samenlevingsopbouw lees je hoe je daar mee om kan gaan.

Gebiedsgerichte uitvoering gaat over een specifiek gebied binnen de gemeentegrenzen. Het gaat niet altijd alleen over buurten of wijken. Het kan ook gaan over een specifieke straat, een stadsdeel of een hele (dorps)kern. Het is belangrijk om in je achterhoofd te houden dat de afbakening van het gebied zinvol moet zijn. Welke omvang van het gebied en welke grenzen je hieraan geeft, hangt af van het vraagstuk waar je naar kijkt. Zo kan het bijvoorbeeld voor het verduurzamen van woningen zinvol zijn om naar een specifieke wijk te kijken, terwijl het bij bereikbaarheid van een gebied juist zinvol kan zijn om naar de gehele kern te kijken. Gezondheidsvraagstukken beperken zich bijvoorbeeld niet altijd tot een specifieke wijk, maar mogelijk tot een heel stadsdeel. Voordat je je gebied afbakent is het dus zinvol om te bepalen op basis van welk vraagstuk je dat doet.

Tekst gaat door onder de video.

Als gemeente aan de slag

Om je gebied te kunnen bepalen is het dus handig om eerst naar het vraagstuk te kijken. Hiervoor kun je data gebruiken. Zo kun je zien hoe het ervoor staat in de verschillende wijken, buurten en kernen in jouw gemeente met bijvoorbeeld gezondheidskenmerken van de inwoners. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld www.waarstaatjegemeente.nl, Zicht op Wijken of de Gezondheidsmonitor van de GGD. Deze cijfers vormen een goed startpunt voor het afbakenen van een gebied, maar ook voor het nadenken over een integrale beleidsvisie. Daarnaast is het ook altijd belangrijk om al vroeg in jouw beleidsproces in gesprek te gaan met inwoners en sociaal professionals.

Als je het gebied hebt bepaald kun je door middel van een buurtagenda een gebiedsgericht uitvoeringsplan maken. Een buurtagenda brengt de beleving van inwoners (de leefwereld) en de beelden die gemeenten en andere partijen (de systeemwereld) samen. Deze buurtagenda stel je dus niet alleen op, dit doe je samen mét inwoners en de betrokken sociaal professionals. Zij hebben immers de meeste kennis over de plek waar zij wonen en vormen een belangrijke bron van informatie.

De buurtagenda maak je met behulp van zeven bouwstenen.

1. Zoek de urgentie

Moet er iets veranderen in de buurt? Denk bijvoorbeeld aan bewoners die aangeven dat er iets moet verbeteren aan de veiligheid van de straat. Of bewoners die een initiatief willen starten om de wijk te verduurzamen of ontmoetingsplekken op te zetten. De urgentie moet gedeeld worden door meerdere partijen.

2. Maak een buurtscan

In deze scan verzamel je data over de buurt. Zo zie je hoe het ervoor staat in de buurt met bijvoorbeeld veiligheid of inkomen. Gebruik bijvoorbeeld hiervoor Buurtschouw.nl.

3. Breng relevante partijen samen

Cijfers zeggen niet alles, ga daarom in gesprek met verschillende partijen uit de buurt. Denk aan sociaal professionals én bewoners.

4. Haal verhalen op

Deze verhalen geven je een beeld van de mensen die er wonen en werken, maar ook over wat er speelt.

5. Verbind data met verhalen

Dit is een belangrijke stap. De verhalen die je ophaalt geven betekenis aan de data die er is van de wijk. Een score van 2 aan veiligheid zegt bijvoorbeeld niet zo veel, maar wel als je weet dat er een gevaarlijke weg door de wijk kruist. Samen geven cijfers en verhalen een compleet beeld.

6. Verbind ideeën die er zijn over de buurt met het gemeentelijk beleid

Belangrijk is dat de nieuwe ideeën aansluiten bij dat wat er al gebeurt.

7. Stel je buurtagenda op

Dit doe je samen met alle betrokken partijen, zodat het een agenda van iedereen is. Maak hierbij ook concrete afspraken over wie wat doet.

Door middel van een buurtagenda kom je gezamenlijk tot een gewenst beeld van een bepaald gebied. Dit is belangrijk, omdat je daardoor samen aan hetzelfde doel werkt én je samenhang tussen projecten en maatregelen krijgt. De opbrengsten uit de buurtagenda kunnen input vormen voor de integrale beleidsvisie sociale basis. Lees hier meer over het maken van een integrale beleidsvisie.

Integraal werken aan gebiedsgerichte uitvoering

Het werken met aandacht voor gebiedsgerichte uitvoering geeft ruimte voor het integraal kijken naar vraagstukken. Doordat je een gebied afbakent kun je de diepte in met wat er speelt en hoe deze vraagstukken samenhangen. Dit komt ten goede aan het maken van de integrale beleidsvisie, omdat het een belangrijk onderdeel is van het beeld dat je vormt voor de toekomst van een gebied.

• Bij gebiedsgerichte uitvoering is de samenwerking tussen het fysieke en sociale domein belangrijk. De fysieke indeling van een gebied vormt zowel kansen als obstakels voor sociale vraagstukken. Denk bijvoorbeeld aan de typen woningen, maar ook verbindingswegen, mogelijkheden voor voor openbaar vervoer en ruimte voor recreatie. Maar denk ook aan zorg of veiligheid.
• Door naar een specifiek gebied te kijken, kan je inzoomen op de sociale vraagstukken die er zijn en de relatie leggen met wijk-specifieke factoren van het vraagstuk. Het laat bijvoorbeeld goed zien dat valpreventie meer aandacht vraagt in het ene gebied omdat daar meer ouderen wonen óf het type woningen meer risico met zich meebrengt. Maar ook dat er in een bepaald gebied informele structuren zijn om dit te voorkomen.

Bij gebiedsgerichte uitvoering is het belangrijk om sociaal professionals én inwoners te betrekken. Niet alleen wordt hun kennis over het gebied benut, maar zo hebben zij ook meer zeggenschap in de maatregelen die worden genomen.

Heb je vragen over het GALA en het maken van beleid rondom de sociale basis? Neem dan contact op met Roos Scherpenzeel (r.scherpenzeel@movisie.nl).