Diemen is een van de drie gemeenten die heeft meegedaan aan het initiatief Jong in de buurt en het ontwikkelen van de transformatiedialogen. Een methodiek om het leren en verantwoorden binnen het sociaal domein structureel vorm te geven. Transformatiedialogen zijn ontmoetingen tussen een vertegenwoordiging van alle professionals die bij de zorg voor jeugd een rol hebben. Zij vormen werkgemeenschappen die reflecteren op de zorg voor jeugd in het licht van de collectieve ambitie van de wijk of gemeente én op hun rol in de ontwikkeling daarvan.

Sturing en verantwoording als hoeksteen van de transformatie

Ruud Grondel, wethouder sociaal domein te Diemen, is al 25 jaar wethouder. Eerder was hij wethouder in onder meer Amsterdam-Westerpark, de stad Amsterdam en Haarlem. Hij is een warm pleitbezorger van de decentralisaties. De transformatiedialoog sluit aan op zijn persoonlijke ambitie om samenwerking op de werkvloer te organiseren, ruimte voor de professional te organiseren en te sturen op samenhang. Om de veranderingen op de werkvloer voor elkaar te krijgen is het noodzakelijk om het systeem van sturing en verantwoording mee te laten veranderen. Er is een spanningsveld ontstaan door de vertraging in de wetgeving en het feit dat de benodigde wijziging in de financiering niet gelijktijdig met de transitie is gebeurd. De professionals moesten anders gaan werken, terwijl de financiële systemen nog niet mee veranderden. Sturing en verantwoording zijn in de visie van de wethouder de hoeksteen van de transformatie. Wanneer het systeem niet mee verandert, is de nieuwe werkwijze gedoemd te mislukken.

Gesprekken met professionals gaan niet meer alleen over resultaten, maar ook over ‘wat heb je gedaan en waarom’

Het Brede Hoed Team

In de sociale sector in Diemen is veel in beweging. Gesprekken met professionals gaan niet meer alleen over resultaten, maar ook over ‘wat heb je gedaan en waarom’. Dit leidt tot meer uitleg en begrip: de betrokkenen leren hoe je tot de resultaten komt. Grondel: 'Organisaties moeten het gesprek voeren over hoe ze samen oplossingen kunnen zoeken voor bepaalde vraagstukken, hoe ze het beter kunnen organiseren.' De aanzet hiervoor is gedaan in de transformatiedialogen. In Diemen is een werkgemeenschap gecreëerd met Brede Hoed Teams (bestaande uit professionals gezondheidszorg, psychiatrie, maatschappelijk werk, onderwijs, kinderbescherming, etc.) en andere betrokkenen − zoals politiemensen, bewoners/cliënten, ambtenaren en de wethouder. Zij gingen met elkaar in gesprek over vragen als: hoe kunnen we teams organiseren die doen wat nodig is, hoe kunnen we goed samenwerken en hoe kunnen we naar elkaar verantwoorden?

Hoe geef je opdrachtgeverschap goed vorm?

Hoe organiseer je in een gemeente de zorg en ondersteuning waarbij het gezin centraal staat en de professional de ruimte heeft om te doen wat goed is? Naast de veranderingen op de werkvloer heeft de gemeente de opdracht om het opdrachtgeverschap goed vorm te geven. De wethouder stuurt erop aan dat het gemeentelijk systeem aansluit op de inhoudelijke veranderingen op de werkvloer. Daar zijn juristen, accountants en inkopers van de gemeente bij nodig. Een mooi voorbeeld is de wijziging van de inkoop. Diemen is onderdeel van de Stadsregio Amsterdam, en die koopt niet meer in op basis van productiebekostiging (pxq), maar op basis van (gezins)profielen. Grondel geeft aan dat het mooi zou zijn als er in de toekomst met buurtbudget gewerkt kan worden. Dat vergt wel veel van de lokale teams én van de gemeente. De gemeente is dan enkel systeemverantwoordelijk, dus kijkt alleen naar de staat van de bevolking, de klachten en de financiën. Grondel is het eens met de beleidsmedewerkers, die aangeven dat het nog te vroeg is om het helemaal los te maken van het oude systeem. Want wat doe je als na negen maanden het budget op is? 'Dat vertrouwen moet nog groeien'.

Begrip creëren

Om het gemeentelijk systeem verder met de verandering mee te krijgen is Grondel gestart met een informele raadscommissie waarin professionals - zoals een jongerenwerker of een ouder-kind coach - vertellen over wat ze doen in de decentralisaties, en wat dat concreet voor hun werk betekent. Ook bewoners of cliënten zijn daar af en toe bij aanwezig. Door deze gesprekken weten raadsleden beter wat er speelt en is het begrip van de raad groter geworden voor de zoektocht naar nieuwe manieren van verantwoording.

Dit artikel verscheen in MOVISIES 28 - november 2016. MOVISIES is ons relatieblad en verschijnt drie maal per jaar. Neem nu een gratis abonnement door u aan te melden.