Inspirerende projecten voor kwetsbare jongeren
Enkele praktijkvoorbeelden uit de projectversneller ‘Zwerfjongeren; Geloof in eigen kunnen’?
Jongeren kunnen door verschillende factoren in een kwetsbare positie terecht komen, wat het bouwen aan een gezonde en zelfredzame toekomst voor hen bemoeilijkt. Vaak kampen zij met schulden, een afstand tot de arbeidsmarkt en hebben zij problemen in de persoonlijke en/of relationele sfeer. Dit zorgt voor een verhoogde kans op dak- en thuisloosheid. Daarom is het hebben van een startkwalificatie en eigen inkomen belangrijk voor het creëren van een stevigere positie.
In Nederland is dak- en thuisloosheid onder jongeren tussen de 18 en 30 jaar in de afgelopen tien jaar verdrievoudigd van 4.000 naar 12.600 (CBS, 2004, 2016, 2018, 2019). Ook zijn er zo’n 800.000 jongeren tussen de 15 en 27 jaar, die geen onderwijs volgen, waarvan 22,3% geen startkwalificatie bezit en 19% geen werk heeft (CBS,2017). Veelal gaat het om jongeren die kampen met (complexe) multi-problematiek. Daarom vraagt de aanpak van jongeren in een kwetsbare positie om een integrale benadering.
Movisie heeft in samenwerking met het Kansfonds en Stichting Zwerfjongeren Nederland (SZN) in oktober 2019 het inhoudelijke programma van een landelijke inspiratiemiddag ‘Werken vanuit de leefwereld’ verzorgd. Hierbij kwamen verschillende projecten aan bod die verbonden zijn aan de projectversneller ‘Zwerfjongeren; Geloof in eigen kunnen’ van beide organisaties. Vanuit deze driejarige versneller hebben het Kansfonds en Stichting Zwerfjongeren Nederland lokale en regionale initiatieven ondersteund bij hun aanpak van dak- en thuisloosheid en verwante aanpakken onder jongeren.
Inspirerende praktijken
In de aanloop naar deze landelijke inspiratiemiddag zocht Movisie enkele praktijken op en ging in gesprek met de sociaal professionals/begeleiders. Hoe is het project opgebouwd, hoe worden deze jongeren door hen ondersteund en wat zijn de werkzame elementen? Omdat dit waardevolle informatie opleverde, zijn we nog bij een aantal praktijken in gesprek gegaan. Wat geresulteerd heeft in een totaal van vijf praktijkbeschrijvingen die op eigen wijze jongeren in een kwetsbare positie ondersteunen.
De praktijkbeschrijvingen
- De Kandidatenmarkt. Een project in Amsterdam waarin jongeren worden ondersteund bij hun hulpvraag door de inzet van de kracht van het sociale netwerk.
- Jongeren Maken de Stad. Een outreachend project in Lelystad waarin jongeren de kans en ruimte krijgen om met hun eigen ideeën en talenten aan de slag te gaan onder het motto ‘Voor jongeren, door jongeren’.
- URBN Village. Een jongerenbeweging met ontmoetingsplek in Lelystad, waarin jong (URBN) talent de kans krijgt elkaar te ontmoeten en zich te ontwikkelen. Waar kunst, cultuur en zelfexpressie de ruimte krijgt en waar jongeren terecht kunnen met hun hulpvragen.
- We Have a Dream. Een project in Twente waarin dak- en thuisloze jongeren worden ondersteund op hun weg naar een gezondere toekomst door een gecombineerde inzet van begeleid wonen en outreachende jongerenmaatjes.
- Kamer-Raad. Een concept waarbij jongeren die met een problematische thuissituatie te maken hebben, kunnen wonen en tijdens hun studietijd begeleid worden, en daarmee de kans krijgen om hun startkwalificatie te behalen.
Tijdens groepsgespreksessies kwamen werkzame elementen aan bod in de ondersteuning van jongeren in een kwetsbare positie. Enkele elementen die werden genoemd zijn:
- Investeer in de vertrouwensband.
- Gebruik eigen ervaringsdeskundigheid indien je deze bezit.
- Zet peers en hun ervaringsdeskundigheid in.
- Toon oprechte interesse.
- Houd in de relatie ruimte vrij voor spontaniteit.
- Zet het sociale netwerk van de jongere in.
- Benader de jongere vanuit zijn of haar potentie. Focus je op kwaliteiten en mogelijkheden.
- Laat de jongeren merken dat hij of zij mag vallen en daarna weer opstaan. Laat een jongere nooit vallen.
- Heb veel geduld.
- Luister naar de jongere. Let op wat de jongere nodig heeft en geef dit. Of probeer te achterhalen wat de jongere nodig heeft.
- Ga naast de jongere staan. Neem de jongere (tijdelijk) aan de hand voor praktische zaken.
- Leg de jongere niks op. Hij of zij moet zelf gemotiveerd zijn of er voor open staan.
- Geef de jongere de regie. Maak de jongere medeverantwoordelijk voor zijn/haar proces.
- Werkalliantie is de sleutel. Jongeren moeten weten wat ze aan je hebben, maar ook wat jij van hen verwacht. Stem je verwachting af op de jongere. Wissel dialooggericht werken af met cliëntgericht werken. Om intrinsieke motivatie te stimuleren maar ook om te voldoen aan eisen van bijvoorbeeld de gemeente.
- Beloon de jongere bij successen. Dit kan door het geven van positieve aandacht.
- Laat jongeren meedenken in werkmethodes.
