In het wooncomplex dat bestaat uit sociale huurwoningen, spelen diverse problemen. Overlast en verloedering ondermijnen het veiligheidsgevoel van de bewoners. Een aantal van hen trekt zich meer en meer terug in de eigen woning. Movisie interviewde de wijkbeheerder van de woningcorporatie hierover. Hij houdt zich bezig met het dagelijks onderhoud en beheer van het gebouw en komt ook bij huurders achter de voordeur. Hij geeft aan dat een aantal bewoners last hebben van een groep ‘hangmannen’ die heimelijk veel alcohol drinken, wat spanningen in en rondom de flat veroorzaakt. Ook worden er drugs gedeald, waardoor gebruikers van buiten het complex worden aangetrokken. Helaas komt er ook illegale prostitutie voor: onlangs heeft de politie een illegale sekswerkersplaats opgedoekt. Het trappenhuis is gesloten omdat het anders gebruikt wordt als slaapplek.

De reputatie van het wooncomplex schrikt potentiële nieuwe huurders af. Woningen staan langer leeg dan elders. Vanwege de beschikbare woonruimte wordt er door instanties vaak naar deze locatie doorverwezen voor ex-gedetineerden of mensen met een ggz-achtergrond. Het resultaat hiervan is dat een relatief groot aantal van de bewoners een ‘rugzak’ heeft. Dit versterkt volgens de wijkbeheerder de al bestaande problematiek.

Lees de volledige casusbeschrijving in deze pdf

Aanpak

Om de overlast tegen te gaan en het veiligheidsgevoel te verbeteren, heeft de woningcorporatie samen met andere organisaties over de jaren heen diverse maatregelen getroffen:

• Een speciale wijkbeheerder is door de woningcorporatie aangesteld met ervaring met vergelijkbare situaties. Hij gaat met bewoners in gesprek en is voor hen makkelijk aanspreekbaar en werkt aan het opbouwen van een vertrouwensrelatie
• Er is (camera)bewaking in gemeenschappelijke ruimtes en professionele bewaking in de avond en nacht.
• Nieuwe bewoners krijgen waar nodig een andere huurvorm; een omklapwoning. Deze staat de eerste huurperiode op naam van bijvoorbeeld het Leger des Heils en de huurder ontvangt dan ook ambulante ondersteuning van hen. Ook worden er gesprekken gevoerd met potentiële huurders over wat van hen verwacht wordt als huurder.
• Een bewonersonderzoek, uitgevoerd door de wijkbeheerder, haalt de woonbeleving en wensen van huurders op laagdrempelige wijze op.
• Na het opdoeken van een illegale sekswerkersplaats in de flat zijn verschillende partijen om de tafel gegaan: professionals zoals de veiligheidscoördinator, ggz, het Meldpunt Zorg en Woonoverlast, de politie, de jurist van de woningcorporatie en de buurtcoördinator. Zij willen gezamenlijk gaan werken aan een integrale aanpak én voorkomen dat de problematiek zich verplaatst in de wijk.

Uitkomsten aanpak

De combinatie van maatregelen is nog relatief ‘jong’ en leidt vooralsnog tot wisselende resultaten. Allereerst zorgen de veiligheidsmaatregelen ervoor dat de overlast ‘s avonds wordt teruggedrongen. De portieken zijn schoner. Ook is er een goed beeld van de ervaren overlast van bewoners, vooral dankzij de inzet van de aangestelde wijkbeheerder. De overlast vanwege drank- en druggebruik is echter hardnekkig. Gevoelens van (on)veiligheid zijn niet structureel verbeterd. De wijkbeheerder zou willen overwegen om de gemeenschappelijke recreatieruimte in de flat te sluiten: het vergroot immers de overlast omdat er onvoldoende professionele begeleiding in de ruimte is.

De wijkbeheerder heeft een sfeerverslag opgesteld na het incident met de illegale prostitutie. Betrokken organisaties in wonen, welzijn en veiligheid hebben besloten om op basis van zijn ervaringen evenals het bewonersonderzoek aan verbeterpunten te werken. De hoop is dat een stevigere samenwerking leidt tot een betere aanpak van de problemen. Volgens de wijkbeheerder is een deel van de problematiek beter op te lossen wanneer onderliggende oorzaken zoals armoede, schulden en verslavingen ook worden aangepakt. Daarvoor zoekt hij ondersteuning vanuit het buurtteam voor bewoners die met allerlei vragen of problemen worstelen.

Pas wanneer er basisveiligheid bestaat, zijn interventies zinvol

Lessen

In deze casus is vooral ingezet op het aanpakken en handhaven van incidenten en het vergroten van het veiligheidsgevoel bij bewoners. Gezien de problemen die er spelen, zijn dit belangrijke eerste stappen om de spanningen te verminderen. Pas wanneer er weer (basis)veiligheid bestaat, zijn interventies zinvol om de sociale cohesie tussen bewoners te verbeteren. Denk aan initiatieven die inzetten op sociaal contact en ontmoeting. Het is dan zinvol om zowel in te zetten op de individuele weerbaarheid (buurtbewoners hebben het gevoel zelf iets aan de situatie te kunnen veranderen) en de collectieve weerbaarheid (de buurt kan tegenwicht bieden). Voor de individuele weerbaarheid van bewoners zijn al stappen gezet: de zichtbaarheid en bereikbaarheid van de wijkbeheerder maakt dat de bewoners eerder melding kunnen maken.

Wanneer er meer ervaren veiligheid is, kunnen én willen bewoners zich vaak pas inzetten voor de buurt en overbruggende sociale contacten aangaan. Een publieke sociale infrastructuur die mensen de kans geeft om elkaar te ontmoeten is hierbij essentieel. In wijken is ook een grote behoefte aan kleinschalige en fysiek en financieel bereikbare voorzieningen voor uiteenlopende groepen. In dat licht is het een gemis om de gezamenlijke reactieruimte in het complex definitief te sluiten. Hier zouden bij uitstek activiteiten voor, door en met bewoners opgezet kunnen worden.

Geen probleemwijk maar een probleemflat

De situatie in en rondom de flat illustreert dat problemen op wijkniveau zich vaak concentreren in deelgebieden. Er is niet sprake van een probleemwijk, maar van een ‘probleemstraat’ of in dit geval een ‘probleemflat’. De concentratie van problemen, vormt echter een bedreiging voor de leefbaarheid van een gehele buurt. Een intensieve, interdisciplinaire aanpak in en rondom de flat kan mogelijk de hele buurt lucht geven. In deze aanpak moet ook aandacht zijn voor de onderliggende problemen, zoals verslavingen, armoede en schulden. Veel bewoners weigeren momenteel hulp. Zowel ervaringsdeskundigen als bemoeizorg kunnen mogelijk bijdragen aan een oplossing hiervoor.

Overige verbeterpunten

In deze pdf lees je een uitgebreide beschrijving van de casus inclusief de verbeterpunten volgens de betrokken professionals. Aangevuld met een uitgebreidere reflectie vanuit de literatuur. Movisie heeft nog vier andere casussen beschreven. Deze verschijnen op www.movisie.nl/buurtspanningen.