Aan de slag met het ondersteunen van sociaal professionals
Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)
Sociaal professionals zijn onmisbaar in het versterken van de sociale basis. Niet alleen maken zij deel uit van de sociale basis, maar zij vormen ook de basis van de uitvoering van beleid. Maar wie zijn deze sociaal professionals? Hoe ondersteun je ze in hun werk en hoe werk je goed samen?
Het inzetten en ondersteunen van sociaal professionals is één de actiepunten dat onder het thema sociale basis valt uit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).
Dé sociaal professional in het sociaal domein bestaat niet. Er zijn maatschappelijk werkers, jongerenwerkers, ggz-agogen, opbouwwerkers en nog veel meer verschillende sociaal werkers. Zij werken bijvoorbeeld bij vrijwilligersorganisaties, in het onderwijs, de geestelijke gezondheidszorg of zijn actief in het jeugdwerk. Sociaal professionals kunnen ook werkzaam zijn bij de gemeente. Dit zijn onder anderen de buurtcoach, budgetcoach, ambulant begeleider, opbouwwerker of sociaal makelaar. Deze diversiteit in het sociaal werk maakt dat het soms niet goed zichtbaar of helder is wat het inhoudt. De publicatie Sociaal werkers anno 2023: beeld van de beroepsgroep geeft meer inzicht in de rollen en diversiteit binnen sociaal werk.
Tekst gaat door onder de video.
Verbeteren van sociale kwaliteit
Over het algemeen bevorderen sociaal werkers het sociaal functioneren en sociaal welbevinden van mensen. Zij werken aan het verbeteren van de sociale kwaliteit van de samenleving. Zij vormen vaak het eerste contact met (kwetsbare) inwoners en hebben door hun rol in de samenleving een goede positie om sociale vraagstukken te signaleren. Dit betekent dat sociaal werkers een sleutelrol hebben bij het voorkomen, verminderen en oplossen van sociale vraagstukken in de sociale basis. Het tijdig en juist inzetten van de juiste sociaal professional kan dus goed bijdragen aan het versterken van de sociale basis. Kijk voor bewezen effectieve sociale interventies in de Databank Effectieve sociale interventies van Movisie.
Samenwerken met inwoners
Naast dat je sociaal professionals goed kunt inzetten, nemen zij ook eigen kennis en ervaringen mee over bewoners. Hun kennis en vaardigheden in het omgaan en ondersteunen van bewoners is erg waardevol om mee te nemen in beleid. Daarnaast kun je ook ervaringsdeskundigen inzetten om sociale vraagstukken in de sociale basis beter te begrijpen en passender aan te pakken. Lees hier meer over in de publicatie Ervaringswerk in het sociaal domein.
Als gemeente aan de slag: regie op samenwerking
Als beleidsmedewerker heb je een grote rol in de samenwerking met én tussen organisaties. Alleen met goede samenwerking tussen professionals, organisaties en met de gemeente kom je samen tot een goede ondersteuning in de sociale basis. Het is belangrijk dat je hierbij de regie pakt. Dit kun je doen op operationeel niveau (‘hoe doen we het?’, ‘wat zijn onze activiteiten?’), tactisch niveau (‘hoe goed doen we het?’, ‘hoe staat het met de samenhang en kwaliteit?’) en strategisch niveau (‘hoe faciliteren we het?’). Faciliteren, afstemmen, samenwerken en aansturen zijn vormen van regie die je kunt voeren als gemeente.
Samenwerking tussen professionals faciliteren
Samenwerking tussen sociaal professionals gebeurt vaak binnen dezelfde organisatie. Maar juist samenwerking tussen bijvoorbeeld maatschappelijk werkers en scholen of fysiotherapeuten heeft meerwaarde in het integraal aanpakken van vraagstukken in de sociale basis. Elk van deze sociaal professionals kijkt namelijk met eigen kennis en kunde naar een situatie of casus. Deze samenwerkingen tussen professionals, hoe logisch ook, ontstaan niet vanzelf. Als beleidsmedewerker kun je de juiste voorwaarden scheppen voor deze samenwerking en een stimulerende rol oppakken. Denk bijvoorbeeld aan het faciliteren van betaalde uren of een locatie en door het beschikbaar stellen van een projectleider die de samenwerking stimuleert. Of door het vergroten van inzet door middel van een duidelijke opdracht rondom integrale samenwerking voor één van de organisaties. Zo kunnen professionals over de grenzen van hun eigen rol heen kijken en integraal werken.
Samenwerken tussen gemeente en sociaal werk
Verder is een goede en gelijkwaardige samenwerking tussen jou en sociale organisaties belangrijk. Juist omdat jullie andere rollen en verantwoordelijkheden hebben vullen jullie elkaar goed aan. Gelijkwaardige samenwerking betekent de kwaliteiten en meningen van een ander op waarde schatten, niet dat jullie voor dezelfde dingen verantwoordelijk zijn. Door samen na te denken én besluiten te nemen over het beleid, zorg je ervoor dat dit aansluit bij de praktijk en bij inwoners. Ga daarom in gesprek over keuzes in beleid met sociaal professionals vanuit je samenwerkingsorganisaties. Wat zien zij in de praktijk? Ook zorg je er op die manier voor dat je betrokken blijft bij de praktijk. Door samen te leren wat wel en niet werkt in de praktijk, kun je stap voor stap werken aan verbetering en innovatie. Zo kom je tot passend beleid voor de sociale basis.
Samenwerken in netwerken
Goede samenwerking ontstaat niet zomaar en is geen rechte lijn. Om dat inzichtelijk te maken wordt ook wel de Ladder van samenwerking gebruikt. De ladder van samenwerking laat zien dat je niet zomaar goed met elkaar samenwerkt, maar dat er een aantal stappen nodig zijn en je moet investeren in de relatie om echt goed te kunnen samenwerken. Je moet elkaar leren kennen, begrijpen, waarderen en vertrouwen voor het samenwerken. Soms werkt het om stappen terug te doen voordat je weer vooruit kan. Het samenwerken in netwerken zorgt ervoor dat je elkaar kunt versterken rondom hetzelfde doel of thema. Bekijk dit stappenplan over samenwerken in netwerken.
Samenwerken door te meten
Een manier om samenwerking rondom beleid vorm te geven is door gebruik te maken van het
Kwaliteitskompas. Deze handreiking structureert en ordent het gezamenlijk denkproces over complexe sociale vraagstukken en biedt een basis om gezamenlijk keuzes te maken in beleid. Een belangrijk uitgangspunt is dat dit in gezamenlijkheid gebeurt tussen gemeente, uitvoerders en inwoners. Ook binnen je eigen gemeentelijke organisatie kun je samenwerken met andere domeinen. Denk aan collega’s die zicht bezighouden met inkoop of de wmo, maar ook het ruimtelijk domein. Lees meer over het Kwaliteitskompas in dit artikel.
Continuïteit in beleid en relatie
Als gemeente heb je ook een grote rol in de continuïteit van het sociaal werk. Het sociaal domein gaat vaak over complexe vraagstukken. Denk aan het versterken van de sociale basis: waar bestaat het uit, hoe verhoudt het zich tot je beleid en waar begin je? Daardoor wisselt de insteek van sociaal werk regelmatig en is het gevoelig voor politieke keerpunten of wisselend beleid. Ook wisselingen in aanbestedingen spelen een rol in de discontinuïteit. Deze discontinuïteit in beleid kan ook de relatie tussen jou en sociaal werk veranderen. Je hebt elkaar namelijk nodig om goed te kunnen samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken. Daarbij is het goed om de rollen en taken van sociaal professionals helder te hebben en niet steeds te veranderen. Zo blijven sociaal professionals ook een vertrouwd gezicht voor inwoners. Je leest hier meer over in de publicatie Het geheim van de lange adem. Ben je benieuwd naar tips over inkoop van sociaal werk? Lees dan dit artikel.
Integraal samenwerken
Sociaal werkers zijn onmisbaar in het versterken van de sociale basis, maar ook in de andere doelen van het GALA. Denk aan kansrijk opgroeien, gezond oud worden of de valpreventie. Sociaal werkers zorgen namelijk voor de uitvoer van het beleid dat jij integraal opstelt.
Door verschillende beleidsvraagstukken integraal aan te vliegen in het beleid, is het ook belangrijk om ruimte te geven aan sociaal werk om integraal te werken. Integraal beleid zonder tijd en ruimte voor integrale uitvoering zal niet goed werken. Sociaal professionals kunnen veel betekenen in het verbinden van beleidsterreinen. Wil je weten hoe je dit kunt aanpakken? Lees dan de publicaties Op weg naar betaalbare sociale kwaliteit en De stand van administratie- en regeldruk in het sociaal werk.
Sociale basis
De sociale basis is datgene wat er altijd al is. Het gaat om iemands sociale netwerk, om organisaties in de directe leefomgeving en de gemeenschap waarin mensen leven. Mantelzorgers zijn een belangrijke schakel in de sociale basis, omdat zij verschillende rollen vervullen. Zij zijn iemands naaste in het sociaal netwerk, maar vormen vaak ook een link met de zorg- of welzijnsorganisaties. Het doel van het GALA is om een beweging naar ‘de voorkant’ te maken waarin meer aandacht is voor preventief werken, onder anderen door een stevige sociale basis neer te zetten. Deze beweging kan voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken. Overbelaste mantelzorgers hebben zelf ook zorg en ondersteuning nodig op één of meerdere vlakken. Om op een manier die bij hen past te kunnen blijven zorgen voor hun naaste(n).
Lees en bekijk: Wat is de sociale basis precies?
Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)
Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is een akkoord dat is opgesteld tussen de rijksoverheden, gemeenten (VNG) en zorgverzekeraars. Het doel van het akkoord is het bereiken van een gezonde generatie in 2040. In het GALA worden verschillende thema’s en akkoorden aan elkaar verbonden. Met als doel een integrale visie en aanpak op die thema’s die bijdragen op het gebied van preventie, gezondheid en een stevige sociale basis.
Heb je vragen over het GALA en het maken van beleid rondom de sociale basis? Neem dan contact op met Roos Scherpenzeel (r.scherpenzeel@movisie.nl).
